Thursday, March 5, 2015

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ

«Η συνύφανση της ανδρείας και της σωφροσύνης»
Η  ΠΟΛΙΤΙΚΗ  ΚΑΙ  Ο  ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ
Σοφιστές και δημαγωγοί, η παθογένεια της κοινωνίας

          Γράφει ο                                      Κηφισιά, 4η Μαρτίου 201
Νίκος Αναγνωστάτος
Ο Max Weber είχε πει το γνωστό ότι «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» και ασφαλώς όχι του επιθυμητού. «Εφικτό», η μαγική αυτή λέξη, με το συμπυκνωμένο και μεστό περιεχόμενο, την εφαρμογή της οποίας φοβάμαι πως πολλοί λίγοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται και ακόμη λιγότεροι την εφαρμόζουν. Συνήθως οι πολιτικοί μας εφαρμόζουν το «επιθυμητό», το οποίο όμως είναι ανάμεικτο με αρκετούς ειδικούς λόγους και σκοπιμότητες. Κατά κανόνα απέχει πολύ από το εφικτό, μολονότι ισχυρίζονται ότι κάνουν το εφικτό. Αυτό το οποίο απέχει τόσο από το εφικτό όσο και από το επιθυμητό και είναι το πλέον λανθασμένο και ανησυχητικό, είναι το «εντυπωσιακό». Αυτό δηλαδή που πράττουν οι πολιτικοί για λόγους εντυπωσιασμού και μόνο, αδιαφορώντας για τις, με βεβαιότητα, δυσμενείς μέχρι καταστροφικές επιπτώσεις.
Στην αρχαία Ελλάδα το «εντυπωσιακό» εκπροσωπούσαν οι σοφιστές και οι δημαγωγοί. Για τον δημαγωγό ο Πλάτων γράφει: «Δημαγωγία είναι η τέχνη του αληθοφανούς που παραπλανά το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών και προσπαθεί να ανασύρει από τις συνειδήσεις τους τις ψευδαισθήσεις,  που έχουν ενσπείρει ορισμένοι επιτήδειοι ρήτορες σχετικά με το σύνολο των πολιτικών δραστηριοτήτων».  «Ο δημαγωγός είναι ικανός να υποκρίνεται δημόσια απαγγέλλοντας μακροσκελείς λόγους μπροστά στα πλήθη», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πλάτων στο Σοφιστή. Επομένως τα απαραίτητα προσόντα που πρέπει να διαθέτει ένας δημαγωγός είναι η εμπλοκή του στις δημόσιες υποθέσεις, η σπάνια υποκριτική του ικανότητα, η άσκηση του στη ρητορική τέχνη και η κολακεία προς τους ακροατές και συμπολίτες του.
Η ρητορική συνδεδεμένη με την δημαγωγία ισοδυναμεί με απάτη, αλλά πολύ σωστά ο Πλάτων επισημαίνει πως οι ρήτορες εξαπατούν όχι μόνο τους ακροατές τους, αλλά ενίοτε και τον ίδιο τον εαυτό τους, επειδή πολλές φορές δεν γνωρίζουν τα όρια μεταξύ των εννοιών που εξετάζουν και δεν μπορούν να διακρίνουν τις διαφορές των όντων. Την γνωσιοθεωρητική όψη του δημαγωγού, αποτελεί τον σοφιστή, γι’ αυτό και είναι χαρακτήρας πιο θεμελιώδης απ’ αυτόν. Ο σοφιστής  που είναι μιμητής του σοφού ανδρός, κατέχει την τέχνη η οποία παρουσιάζει τα όντα ως μη όντα και τα μη όντα ως όντα. Υπάρχουν όμως και σοφές αναλύσεις και χαρακτηρισμοί, από τους αρχαίους φιλοσόφους για τους πολιτικούς και την πολιτική, ώστε θα ήταν χρήσιμο, αν όχι επιβεβλημένο, όλοι οι σύγχρονοι πολιτικοί μας να μελετήσουν προσεκτικά και σε βάθος τους αρχαίους αυτούς φιλοσόφους μας. Θα επανακτήσουν έτσι το χαμένο τους κύρος και αξιοπιστία, θα κερδίσουν την απολεσθείσα κοινωνική καταξίωση και θα υψωθούν εκεί που οφείλουν να βρίσκονται, έτσι ώστε να επιλέξουν από μόνοι τους, την υπεύθυνη και παραγωγική άσκηση της πολιτικής τους.
Κύριο έργο της πολιτικής είναι η συνύφανση και εναρμόνιση των ατομικών και κοινωνικών αντιθέσεων που αναφύονται κάθε στιγμή μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι και είναι το λειτούργημα εκείνο στο οποίο στηρίζεται η κοινωνία και από το οποίο εξαρτάται η πρόοδος και η προκοπή των πολιτών. Τούτο είναι πλέον αναγκαίο στους νέους πολιτικούς εξ απόψεως καθηκόντων και ευθυνών, όσον και εξοικείωσης και τριβής με την πολιτική. «της πολιτικής ουκ έστιν οικείος ακροατής ο νέος. Άπειρος γαρ των κατά βίον πράξεων», λέει ο Αριστοτέλης. Ο νέος όμως άνθρωπος δεν είναι έμπειρος, διότι «πλήθος χρόνου ποιεί την εμπειρίαν» λέει ξανά ο Αριστοτέλης και συνεχίζει, «Η εμπειρία και η φρόνηση, ενορατικός νους και μία μορφή αισθήσεως», είναι οι πιο κατάλληλοι τύποι προσεγγίσεως των ηθικών και πολιτικών θεμάτων και όλα αυτά απαιτούν εγρήγορση εκ μέρους των ανθρώπων. Μια επιγραμματική αναδρομή στους αρχαίους μας φιλοσόφους, οι οποίοι κατά γενική παραδοχή, ακόμη και των Γερμανών, τα έχουν πει όλα, τα έχουν εξηγήσει όλα και τα έχουν πραγματευθεί όλα, έτσι ώστε οι φωτισμένοι γερμανοί ΝΙΤΣΕ-ΓΚΑΙΤΕ-ΣΙΛΕΡ, μας εξηγούν, επιδοκιμαστικά πιστεύουμε, γιατί … μισούν θανάσιμα την Ελλάδα!   
Ο Πλάτων στον «Πολιτικό», όσο και ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά», αναλύουν όλους τους τύπους πολιτικής, έτσι γνωρίζοντας όλες τις εκδοχές, ο πολιτικός να χαράξει τον δικό του τύπο με τον οποίο σκοπεύει να παρουσιαστεί στους πολίτες. Ο Max Weber διακρίνει τρεις καθαρούς τύπους νόμιμης εξουσίας: Την «ορθολογική», η οποία είναι η συνήθης, την «παραδοσιακή», η οποία αναφέρεται στην κληρονομικώ δικαιώματι και την «χαρισματική» εξουσία, όπου ο Άρχων, χαρισματικός ων, εφαρμόζει τη δική του χαρισματική σοφία. Από εκεί πηγάζει και η εγελιανή έννοια του κοσμοϊστορικού ατόμου.
Ο πολιτικός οφείλει να κατέχει την αρετή της «Βασιλικής επιστήμης» και την αρετή της «Βασιλικής συνύφανσης της αρετής του ανδρείου και του σώφρονα». Η έννοια του «Βασιλικός», σημαίνει το ιδανικό, το άκρως γνήσιο και το τέλειο και συχνά το ανέφικτο που προβάλλεται μόνο ως πρότυπο για μίμηση. Ως προς την «ανδρεία» εννοεί «οξύτητα διανοήσεως τε και σώματος, έτι δε και φωνής», όπως στην «υφαντική» αποτελεί το σκληρό στημόνι. Αντίθετα «κοσμιότητα και σωφροσύνη» («σώφρονα φύσιν»), την ησυχία και φρονιμάδα (ησυχαία και σωφρονικά»), την  βραδύτητα και την μαλακότητα, («βραδέα και μαλακά»), όπως στην υφαντική αποτελεί το μαλακό υφάδι. Επειδή η ανδρεία και η σωφροσύνη ανήκουν σε αντίθετα είδη μορίων αρετής, αναζητούμε κάποια «επιστήμη συνθετική», η οποία να επιφέρει την αρμονία στο πολιτικό σώμα. Μια αρμονία που θα προκύπτει από συνύπαρξη και αλληλεπίδραση ανόμοιων, ακόμη και αντιτιθέμενων δυνάμεων. Η επιστήμη που καλείται να συμβιβάσει τις αντιθέσεις σε μια πόλη, είναι «η πολιτική επιστήμη».
Έτσι εφαρμόζεται «η διαλεκτική της ετερότητας και όχι των εναντίων», για να επιτευχθεί ο δεσμός. Αν ο δεσμός των μερών της αρετής είναι θείος, ο δεσμός ανομοίων μερών, είναι θειότερος και επιτυγχάνεται δια της παιδείας, που σύμφωνα με την πολιτική βούληση, εμφυτεύει μόρια (μέρη) της αρετής  στις φύσει ευγενικές ψυχές. Η πολιτική αυτή ασκείται δια του «άρχοντος», ο οποίος πρέπει να διαθέτει και τους δύο χαρακτήρες, τον ανδρείο και τον σώφρονα, διότι μόνο τότε θα μπορεί να είναι τέλειος άρχων για την πολιτεία. Η «μετρική τέχνη» είναι επιστήμη που εξετάζει το δέον, το πρέπον και το καίριον. Η τέχνη και η τεχνική, σύμφωνα με τον Καστοριάδη, αποτελούν ιδιαίτερες και συγκεκριμένες εκφάνσεις του «τεύχειν».  «Το δυνατόν δεν θα ήταν εφικτό, αν ο άνθρωπος δεν έτεινε συνεχώς προς το αδύνατο», παρατηρούσε ο Max Weber το 1919 στην περίφημη διάλεξή του «Η πολιτική ως επάγγελμα» (Politik als Beruf).
Το στοιχείο λοιπόν που διακρίνει τον πραγματικό πολιτικό απ’ όλες τις άλλες κατηγορίες των πολιτών και πραττόντων τα πολιτικά, είναι η μορφή ζωής που διάγει, οι ιδέες που έχει, τα πρότυπα που καθιερώνει, οι αρχές που αποδέχεται και η μέθοδος αντιμετώπισης των καταστάσεων. Ο Πλάτων πιστεύει πως ο πολιτικός, κάθε πολιτικός, δεν μπορεί να νοηθεί ξέχωρα από τον διαλεκτικό φιλόσοφο που λαμβάνει υπόψη μόνο τις ομοιότητες αλλά προπαντός τις διαφορές. Αξιόλογη ανάλυση της πολιτικής και του πολιτικού, έγινε στο Μεταπτυχιακό Σεμινάριο του Τομέα Φιλοσοφίας το έτος 1989-1990, από το οποίο έχουν παρατεθεί τμήματα.
Επειδή η πολιτική ανδρεία συνυφασμένη με τη σωφροσύνη, με οδηγό το συμφέρον της χώρας και των πολιτών, αποκλείοντας πάντοτε το «εντυπωσιακό» στο οποίο ενυπάρχει η δημαγωγία, περαίνω με μέρος από μια ομιλία του Λέλιν, η οποία πρέπει να μας προβληματίσει και να επιβάλουμε εμείς οι πολίτες, στους πολιτικούς, να αλλάξουν και να μάθουν να λένε πάντα την αλήθεια και όχι να ευτελίζονται όταν καλούνται να εφαρμόσουν την πολιτική τους. Ο Λέλιν λοιπόν είπε:
«Ως σήμερα δίναμε αφειδώς υποσχέσεις. Αυτό ήταν τότε απαραίτητο. Χωρίς προγράμματα και υποσχέσεις δεν μπορούμε να εξαπολύσουμε την Επανάσταση …. Τώρα, τα πράγματα αλλάζουν …. Μας λένε: Χθες τάζαμε λαγούς με πετραχήλια στους μικροαστούς και τους καλούσαμε ως συμμάχους εναντίον του τσαρισμού ενώ σήμερα διακηρύσσετε ότι οι Εσέροι και οι Μονσεβίκοι θα σταλούν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Και μας ρωτούν: Δεν είναι αυτό ασυνέπεια; Απαντούμε: Μάλιστα! Είναι! Αλλά όσοι εκπλήσσονται γι αυτήν, είναι πολιτικώς ηλίθιοι.
Ας προσέξουμε λοιπόν να μην συμπεριληφθούμε στους πολιτικώς ηλίθιους, μπορούμε όμως να ομολογήσουμε ειλικρινά και τίμια ότι κάναμε λάθος, ότι δεν τα γνωρίζαμε όλα, ότι τέλος πάντων έχουμε και το δικαίωμα να αλλάξουμε θέση αν το καλό της χώρας και των πολιτών της το επιβάλει.
Νίκος Αναγνωστάτος                                                                                                      e-mail: nanagnostatos@gmail.com
Thiakos.blogspot.com

Μάρτιος 7, 2015 02:45:39 AMMenu





«Η συνύφανση της ανδρείας και της σωφροσύνης» 

Σοφιστές και δημαγωγοί, η παθογένεια της κοινωνίας


Γράφει ο Νίκος Αναγνωστάτος


Ο Max Weber είχε πει το γνωστό ότι «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» και ασφαλώς όχι του επιθυμητού. «Εφικτό», η μαγική αυτή λέξη, με το συμπυκνωμένο και μεστό περιεχόμενο, την εφαρμογή της οποίας φοβάμαι πως πολλοί λίγοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται και ακόμη λιγότεροι την εφαρμόζουν. Συνήθως οι πολιτικοί μας εφαρμόζουν το «επιθυμητό», το οποίο όμως είναι ανάμεικτο με αρκετούς ειδικούς λόγους και σκοπιμότητες. Κατά κανόνα απέχει πολύ από το εφικτό, μολονότι ισχυρίζονται ότι κάνουν το εφικτό. Αυτό το οποίο απέχει τόσο από το εφικτό όσο και από το επιθυμητό και είναι το πλέον λανθασμένο και ανησυχητικό, είναι το «εντυπωσιακό». Αυτό δηλαδή που πράττουν οι πολιτικοί για λόγους εντυπωσιασμού και μόνο, αδιαφορώντας για τις, με βεβαιότητα, δυσμενείς μέχρι καταστροφικές επιπτώσεις.

Σοφιστές και δημαγωγοί, η παθογένεια της κοινωνίας
Γράφει ο
Νίκος Αναγνωστάτος
Ο Max Weber είχε πει το γνωστό ότι «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού» και ασφαλώς όχι του επιθυμητού. «Εφικτό», η μαγική αυτή λέξη, με το συμπυκνωμένο και μεστό περιεχόμενο, την εφαρμογή της οποίας φοβάμαι πως πολλοί λίγοι πολιτικοί αντιλαμβάνονται και ακόμη λιγότεροι την εφαρμόζουν. Συνήθως οι πολιτικοί μας εφαρμόζουν το «επιθυμητό», το οποίο όμως είναι ανάμεικτο με αρκετούς ειδικούς λόγους και σκοπιμότητες. Κατά κανόνα απέχει πολύ από το εφικτό, μολονότι ισχυρίζονται ότι κάνουν το εφικτό. Αυτό το οποίο απέχει τόσο από το εφικτό όσο και από το επιθυμητό και είναι το πλέον λανθασμένο και ανησυχητικό, είναι το «εντυπωσιακό». Αυτό δηλαδή που πράττουν οι πολιτικοί για λόγους εντυπωσιασμού και μόνο, αδιαφορώντας για τις, με βεβαιότητα, δυσμενείς μέχρι καταστροφικές επιπτώσεις.

Στην αρχαία Ελλάδα το «εντυπωσιακό» εκπροσωπούσαν οι σοφιστές και οι δημαγωγοί. Για τον δημαγωγό ο Πλάτων γράφει:

No comments:

Post a Comment